I. GİRİŞ
Bilindiği üzere Temmuz 2010 tarihli ve 79 sayılı dergide yayımlanan yazımızda imza yetkilisi olarak çalışılan sürelerin staj süresinden sayılacağı yönünde bir yargı kararı olduğunu ve bu konuda mağduriyeti olanların durumlarını yargıya taşımalarını sizlerle paylaşmıştık.
Yazıyı okuyan yüzlerce mağdur yargı yolunu açabilmek için TURMOB’A başvuruda bulundu. TURMOB’un uzun bir süre yazılı bir cevap ile kimseye geri dönmemesi üzerine mağdurların bir kısmı yargıya başvurdu. Sonuç olarak başvurulardan ve davalardan bunalan TURMOB kanun maddesinde de açıkça belirtildiği üzere imza yetkilisi olarak çalışanların bu sürelerini staj süresinden saydı.
Artık imza yetkilisi olarak çalışanlar bir dilekçe ile staj yaptığı odaya başvuruda bulunarak bu sürelerini staj sürelerinden saydırabilmektedir. Bu yolu açabilmek için hukuk mücadelesi veren bütün meslek mensubu ve adayı arkadaşlarımıza teşekkür ederiz.
Bu yazımızda ise daha önceki yazımızdaki hususlara ana hatları ile değinip daha sonra başka mahkeme ve üst mahkemeler tarafından verilen kararları sizlerle paylaşmaya çalışacağız. Aynı zamanda stajını bu şekilde başlatan arkadaşların karşılaştığı sorunları sizlerle paylaşarak başvuru yaptığı halde stajı sayılmayan veya geç sayılan arkadaşların TURMOB’a açabilecekleri tazminat davalarına değinmeye çalışacağız.
II. İMZA YETKİLİSİ OLARAK GEÇEN SÜRELER
3568 sayılı Serbest Muhasebeci Mali Müşavirlik Ve Yeminli Mali Müşavirlik Kanunu’nun “Stajdan Sayılan Süreler” başlıklı 6. maddesinin (ı) bendi şu şekilde düzenlenmiştir;
“Kamu kuruluşlarının veya bilanço esasında defter tutan özel kuruluşların muhasebe birimlerinde birinci derece imza yetkisini haiz, muhasebenin fiilen sevk ve idare edilmesinden veya mali denetiminden sorumlu bulunanların bu hizmetlerde geçen süreleri ile bu birimlerde görev yapan serbest muhasebeci mali müşavir veya yeminli mali müşavirlerin gözetim ve denetiminde bunların sayısını geçmemek üzere, oda nezdinde staj dosyası açtırmış ve staja başlama sınavını kazanmış olan aday meslek mensuplarının staja başlama sınavını kazandıkları tarihten itibaren, staj koşullarını yerine getirmeleri halinde bu hizmetlerde geçen süreleri,”
Madde hükmünden de anlaşıldığı üzere Kanun Koyucu maddeyi staja konu meslek mensubu adayları açısından 2 ayrı grupta ve 2 kısım halinde düzenlemiştir. Şöyle ki;
Kamu kuruluşlarının veya bilanço esasında defter tutan özel kuruluşların muhasebe birimlerinde birinci derece imza yetkisini haiz, muhasebenin fiilen sevk ve idare edilmesinden veya mali denetiminden sorumlu bulunanların bu hizmetlerde geçen süreleri
Bu birimlerde görev yapan serbest muhasebeci mali müşavir veya yeminli mali müşavirlerin gözetim ve denetiminde bunların sayısını geçmemek üzere, oda nezdinde staj dosyası açtırmış ve staja başlama sınavını kazanmış olan aday meslek mensuplarının staja başlama sınavını kazandıkları tarihten itibaren, staj koşullarını yerine getirmeleri halinde bu hizmetlerde geçen süreleri,
Birinci kısımda sadece imza yetkilisi olmanın yeterli olduğu ayrıca staja başlama sınavını kazanma şartının aranmadığı açık bir şekilde anlaşılmaktadır.
İkinci kısımda ise staj dosyasının açtırılıp staja başlama sınavının kazanılmış olması halinde muhasebenin sevk ve idaresinden sorumlu bulunan ve bağımlı olarak çalışan SMMM veya YMM’lerin yanında geçen çalışma sürelerinin stajdan sayılacağı belirtilmektedir.
III. TURMOBUN OLAYA BAKIŞI
Daha önce TURMOB kanun değiştikten sonra söz konusu sürelerin stajdan sayılmasının mümkün bulunmadığını ileri sürmekteydi. Dayanak olarak ta 6. Maddenin 1. Fıkrasındaki ;
“Staja başlayabilmek için staja giriş sınavını kazanmak ve Birlik tarafından kurulan Temel Eğitim ve Staj Merkezinin eğitim programını tamamlayıp başarılı olmak şarttır.”
Hükmünü göstermekteydi.
Aynı zamanda 6. Maddenin (ı) bendinde belirtilen çalışma sürelerinin stajdan sayılabilmesi için staja başlama sınavını kazandıktan sonra yapılması gerektiğini ileri sürmekteydi.
Fakat TURMOB bu konuda mağdur olanların başvurularının ve davalarının artması nedeniyle bu uygulamadan vazgeçmiş bulunmaktadır.
IV. YARGININ GÖRÜŞÜ
Daha önceki yazımızda sizlerle Ankara 14. Bölge İdare Mahkemesi’nin bu konu hakkında verdiği bir kararı paylaşmıştık. (Ankara 14. İdare Mahkemesi Esas No:2009/1312, Karar No:2010/519 Kararı).
Bundan sonra bir çok mağdur dava yoluna başvurmuş ve davalarda yürütmeyi durdurmayı almıştır. Bizimle paylaşılan davalardan bazıları şöyledir;
Ankara 1. İdare Mahkemesi Esas No:2010/2911
“Anılan kanunun 6. Maddesinde yer alan stajdan sayılan sürelerin bir bütün olarak incelenmesinden, stajdan sayılan sürelerin, staja başlamadan önce bulunulan görevlerde geçen hizmet ve çalışma sürelerinin olduğu anlaşılmaktadır. Bu madde ile staja başlamadan önce maddede belirtilen hizmetlerde bulunanlar ile bu hizmetlerde bulunmayanlar arasında fark yaratmak için stajdan önce bulunulan görevlerin stajdan sayılarak ilgililerin stajdan muaf tutulması veya yaptığı hizmetler kadar staj süresinin kısaltılması amaçlanmıştır.
Dolayısıyla staja başlamadan önce bilanço esasında defter tutan özel kuruluşların muhasebe birimlerinde birinci derece imza yetkisini haiz, muhasebenin fiilen sevk ve idare edilmesinden veya mali denetiminden sorumlu bulunanların bu hizmetlerinde geçen sürelerinin stajdan sayılması gerekmektedir.”
Ankara Bölge İdare Mahkemesi Y.D İtiraz No:2011/1298
3568 sayılı Serbest Muhasebeci Mali Müşavirlik Kanunu’nun 10/07/2008 tarihli 5786 sayılı Kanun ile değişmeden önceki 6. Madde başlığı “Staj Süresinden Sayılan Hizmetler” şeklinde düzenlenmiş ve maddenin (b) bendinde; “Kamu kuruluşlarının veya bilanço esasında defter tutan özel kuruluşların muhasebe birimlerinde birinci derece imza yetkisini haiz, muhasebenin fiilen sevk ve idare edilmesinden veya malî denetiminden sorumlu bulunanların bu hizmetlerinde geçen süreleri”nin serbest muhasebeci mali müşavir veya yeminli mali müşavir yanında çalışılmış süre olarak kabul edileceği açıkça düzenlenmiş olmasına rağmen anılan Kanun’un 10/07/2008 tarihli 5786 sayılı Kanun ile değiştirilen halinde 6. Madde başlığı “ Staj ve Staj Süresinden sayılan Hizmetler” şeklinde düzenlenmiş ve maddenin (ı) bendinde; “Kamu kuruluşlarının veya bilanço esasında defter tutan özel kuruluşların muhasebe birimlerinde birinci derece imza yetkisini haiz, muhasebenin fiilen sevk ve idare edilmesinden veya mali denetiminden sorumlu bulunanların bu hizmetlerde geçen süreleri ile bu birimlerde görev yapan serbest muhasebeci mali müşavir veya yeminli mali müşavirlerin gözetim ve denetiminde bunların sayısını geçmemek üzere, oda nezdinde staj dosyası açtırmış ve staja başlama sınavını kazanmış olan aday meslek mensuplarının staja başlama sınavını kazandıkları tarihten itibaren, staj koşullarını yerine getirmeleri halinde bu hizmetlerde geçen süreleri”nin staj süresinden sayılacağı belirtilerek ikili bir ayrıma gidildiği, bu ayrımda; çalışma sürelerinin değerlendirilmesinde 1. Kısımda belirtilen muhasebe birimlerinde birinci derece imza yetkisini haiz, muhasebenin fiilen sevk ve idare edilmesinden veya mali denetiminden sorumlu olanların maddenin eski halinde olduğu gibi bu hizmetlerde geçen sürelerinin şarta bağlı olmaksızın staj süresinden sayılacağı, 2. Kısımda belirtilen serbest muhasebeci mali müşavir veya yeminli mali müşavirlerin gözetim ve denetiminde bunların sayısını geçmemek üzere, oda nezdinde staj dosyası açtırmış ve staja başlama sınavını kazanmış olanlar açısından ise yeni düzenleme ile “staja başlama sınavını kazandıkları tarihten itibaren, staj koşullarını yerine getirmeleri halinde bu hizmetlerde geçen süreleri”nin staj süresinden sayılacağı belirtilmek suretiyle bu durumda olanlar açısından koşul getirildiği görülmektedir.
V. İMZA YETKİLİSİ OLARAK ÇALIŞIP STAJINI BAŞLATANLARIN KARŞILAŞTIĞI SORUNLAR
Girişte belirttiğimiz üzere yazıyı okuyan yüzlerce mağdur TURMOB’a başvuruda bulundu ve olumsuz cevap alan mağdurlar yargı yoluna başvurdu. Başvuru ve davalardan bunalan TURMOB kanun maddesinde açıkça belirtildiği üzere bu süreleri stajdan saymak zorunda kaldı. Fakat bu süreleri stajdan saydıran meslek mensubu adayları bazı sorunlarla karşılaşmaktadır. Bizlerle paylaşılan sorunlar şunlardır;
A) TESMER Tarafından Staj Bitirme Notu Kabul Edilmemektedir:
Bilindiği üzere staj; meslek mensubu yanında, gözetiminde, denetiminde ve imza yetkili olmak üzere 4 şekilde yapılır. Aday meslek mensuplarına yanında, gözetim ve denetimde staj yapılan meslek mensupları tarafından her yıl için 100 puan üzerinden Staj Değerlendirme Formu düzenlenir. Bu notun ortalaması staj sonunda girilen 7 adet yeterlilik sınavlarına ek olarak ortalamaya dahil edilir. Sınavlardan başarılı olabilmek için; staj bitirme sınavlarından 50’nin altında not almamak şartıyla üzere hepsinin ortalamasının enaz 60 olması gerekmektedir. Genelde yüksek puanlı olan staj bitirme notları bu ortalamaya dahil edildiğinde aday meslek mensubunu avantaj sağlayabilmektedir.
İmza yetkilisi olarak staj yapan adaylar ise bu avantajdan faydalanamamaktadır. Çünkü bu adayların stajında sorumlu bulunan bir meslek mensubu yoktur. Fakat stajının bir kısmını imza yetkilisi olarak yapan bir kısmını da meslek mensubu yanında, gözetiminde veya denetiminde yapan adayların durumu ile ilgili net bir açıklama mevcut değildir. Nitekim stajını başlatmadan önce imza yetkilisi olarak çalışan ve staja başlama sınavını kazanarak meslek mensubu yanında, gözetiminde veya denetiminde stajını başlatan ve de daha sonra imza yetkilisi olarak çalıştığı süreleri staj süresinden saydıran yüzlerce adayın staj bitirme notu TESMER tarafından ortalamaya dahil edilmemektedir. Oysa bu adaylar stajlarının bir kısmını imza yetkilisi olarak bir kısmını da meslek mensubu yanında, gözetiminde veya denetiminde yapmaktadırlar. TESMER tarafından bu süreler oranlanabilir ve bitirme notu bu oranlar dahilinde ortalamaya dahil edilebilmelidir. Fakat yukarıda da belirttiğimiz üzere bu durumda stajın tamamı imza yetkilisi olarak yapılmış sayılmakta ve bitirme notu kabul edilmemektedir.
B) Kurslarda geçen Süreler Staj Süresinden Sayılmamaktadır:
Bilindiği üzere 3568 sayılı Kanun’un 6. Maddesi uyarınca Temel Eğitim ve Staj Merkezinin kurs ve seminerlerinde geçen ve altı ayı aşmayan süreler, staj süresinden sayılmaktadır. Fakat aynı maddenin İkinci fıkrasının (a), (b), (c), (d), (e), (f), (g), (h) ve (i) bentlerindeki stajdan sayılan hizmetlerde bulunanların kurs ve seminerlerde geçen sürelerin staj süresinden sayılması mümkün değildir.
İmza yetkilisi olarak yapılan staj; 6.maddenin (ı) bendi kapsamındadır. Dolayısıyla kanun maddesinde kurs ve seminerlerde geçen sürelerin sayılmaması bakımından diğer bütün bentler sayılmışken (ı) bendi hariç tutulmuştur. Kanun maddesinin açık hükmü uyarınca (ı) bendi kapsamında imza yetkilisi olarak staj yapanların kurs ve seminerlerde geçen sürelerini staj süresinden saydırabilmeleri gerekmektedir. Fakat TESMER bu süreleri staj süresinden saymamaktadır.
Böyle bir mağduriyeti yaşayan adayların bu durumu yargıya taşımaları halinde olumlu sonuç almaları yüksek bir ihtimaldir.
VI. TURMOB TARAFINDAN BAŞVURULARI REDDEDİLEN VEYA GEÇ KABUL EDİLEN İMZA YETKİLİLERİN TAZMİNAT HAKLARI
Anayasanın 125. maddesi ile idarenin hür türlü eylem ve işlemleri yargı denetimine tabi tutulmuştur. Öte yandan, 2577 sayılı Yasanın 2. maddesinde, idarenin işlem ve eylemlerinin yargı denetimine tabi olduğu belirtilmiştir.
10/07/2008 tarih ve 5786 sayılı yasadan önce 2 yıl olan staj süresi söz konusu yasa ile 3 yıla uzatılmış ve bunun gerekçesinde meslek mensubu adaylarının daha iyi eğitilmesi ve yeterli hale gelmesi hedeflenmiştir. Bilindiği üzere staj; bir nevi eğitim sürecini içerdiğinden meslek mensubu adayları yeterlilik belgelerini alıncaya kadar daha düşük ücretler ile çalışabilmektedirler. Fakat belgelerin alınıp bağımsızlık kazanılması ile ücretler ciddi oranda artabilmektedir.
Şimdi yukarıda iki paragraf halinde açıklamalardan yola çıkarsak şu sonuca ulaşabiliriz;
İmza yetkilisi olarak çalışanların bu sürelerinin stajdan sayılması istemiyle TURMOB’a yaptığı başvuruların reddedilmesi nedeniyle fazladan staj yapanlar, belgelerini bu süre kadar daha sonra almışlar ve bu süre kadar daha düşük ücretlere çalışmış olabilirler. Bu durumu iddia eden ve yargıya taşıyarak bunu ispat edenler TURMOB’dan tazminat almaya hak kazanabilirler.
V. SONUÇ
Temmuz 2010 tarihli ve 79 sayılı dergide yayımlanan yazımızı okuyan yüzlerce mağdur yargı yolunu açabilmek için TURMOB’A başvuruda bulundu. TURMOB’un uzun bir süre yazılı bir cevap ile kimseye geri dönmemesi üzerine mağdurların bir kısmı yargıya başvurdu. Sonuç olarak başvurulardan ve davalardan bunalan TURMOB kanun maddesinde de açıkça belirtildiği üzere imza yetkilisi olarak çalışanların bu sürelerini staj süresinden saydı. Artık imza yetkilisi olarak çalışanlar bir dilekçe ile staj yaptığı odaya başvuruda bulunarak bu sürelerini staj sürelerinden saydırabilmektedir.
Şimdi ise bu süreleri staj süresinden saydıranlar bitirme notunun kabul edilmemesi ve kurs sürelerinin staj süresinden sayılmaması sorunları ile karşılaşmaktadırlar.
Fakat Turmob’un karşılacağı en büyük sorun kuşkusuz tazminat davaları olacaktır. Nitekim imza yetkilisi olarak çalışıp bu sürelerinin staj süresinden sayılması istemiyle geçmişte başvuruda bulunan ve bu başvuruları TURMOB tarafından reddedilen yüzlerce meslek mensubu bulunmaktadır.