Sosyal Güvenlik Kurumu Emeklilik Hizmetleri Genel Müdürlüğü tarafından 18.11.2021 tarihinde E-69053920-201.01.99-56301014 sayılı “Yabancı Uyruklu Çalışanların Sigortalılığı” konulu Genel Yazı yayımlanmıştır.
Bilindiği üzere; Türkiye'de sosyal güvenlik uygulamaları 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu kapsamında düzenlenmektedir.
5510 sayılı Kanun'un 4. maddesinde sigortalı sayılan kişiler belirtilmiş olup, 6. maddesinde ise sigortalı sayılmayanlara ilişkin hükümlere yer verilmiştir.
5510 sayılı Kanun'un "sigortalı sayılmayanlar" başlıklı 6. maddesinde "Uluslararası sosyal güvenlik sözleşmeleri hükümleri saklı kalmak kaydıyla; yabancı bir ülkede kurulu herhangi bir kuruluş tarafından ve o kuruluş adına ve hesabına Türkiye'ye üç ayı geçmemek üzere bir iş için gönderilen ve yabancı ülkede sosyal sigortaya tabi olduğunu belgeleyen kişiler ile Türkiye'de kendi adına ve hesabına bağımsız çalışanlardan, yurt dışında ikamet eden ve o ülke sosyal güvenlik mevzuatına tabi olanların sigortalı sayılmayacağı" belirtilmiştir.
Buna göre, mütekabiliyet esasına dayalı olarak uluslararası sosyal güvenlik sözleşmesi yapılmış ülke uyruğunda olanlar hariç olmak üzere, hizmet akdi ile çalışan yabancı uyruklu kişiler 5510 sayılı Kanun'un 4 (a) bendi hükümlerine göre sigortalı sayılmaktadır.
Ülkemizdeki işverenler tarafından çalışma izni alınarak çalıştırılan yabancı uyruklu sigortalıların, sigortalılık işlemlerine ilişkin uygulamada tereddütlerin oluştuğu anlaşıldığından bu kapsamda olanlar için yapılacak işlemler 18.11.2021 tarihinde E-69053920-201.01.99-56301014 sayılı genel yazıda açıklanmıştır.
Ülkemizle Sosyal Güvenlik Sözleşmesi Olmayan Ülke Uyruğunda Olup Ülkemize Gelerek Çalışanlar
506 sayılı Kanunun mülga 3 üncü maddesinin (II/A) bendi gereğince 6/8/2003 tarihinden önce bir işveren emrinde çalışan ve Türk uyruklu olmayan kimseler hakkında kısa vadeli sigorta kolları, yazılı istekte bulunmaları halinde ise haklarında istek tarihinden sonraki ay başından itibaren malullük, yaşlılık ve ölüm sigortaları uygulanmıştır.
4958 sayılı Kanunla 6/8/2003 tarihinden itibaren söz konusu madde değiştirilerek yabancı uyruklu sigortalılar isteklerine bakılmaksızın tüm sigorta kollarına tabi tutulmuşlar, 1/10/2008 tarihinden itibaren de 5510 sayılı Kanunun 4 üncü maddesinin ikinci fıkrasının (c) bendi ile yine isteklerine bakılmaksızın 4 üncü maddenin birinci fıkrasının (a) bendi kapsamında tüm sigorta kollarına tabi olarak çalışmalarına imkan sağlanmıştır.
Ancak yazılı istekte bulunmadan haklarında işverenleri tarafından 6/8/2003 tarihinden önce uzun
vadeli sigorta kapsamında hizmet bildirilmiş olması halinde irade beyanı kabul edilerek bu hizmetlerin malullük, yaşlılık ve ölüm sigortaları kapsamında hizmet kabul edilmesi gerekmektedir.
2547 ve 2914 sayılı kanunlar gereğince ülkemizde sosyal güvenlik sözleşmesi imzalanmamış ülkelerden gelerek çalışan yabancı uyruklu öğretim elemanları, 31/10/1983 tarihli ve 18207 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan Yükseköğretim Kurumlarında Yabancı Uyruklu Öğretim Elemanı Çalıştırılması Esaslarına ilişkin 83/7148 sayılı Bakanlar Kurulu Kararının 12 nci maddesi gereğince 10/01/2007 tarihine kadar 506 sayılı Kanunun hastalık sigortası hükümlerine tabi tutulmuşlardır.
10/01/2007 tarihli ve 26399 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan 2006/11518 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ile söz konusu madde değiştirilerek bu tarihten sonra bu kimseler tüm sigorta kollarına tabi tutulduklarından, 10/01/2007 tarihinden önce uzun vadeli sigorta kolları kapsamında bildirilen hizmetleri dikkate alınmayacaktır.
2008 yılı Ekim ayından itibaren de 5510 sayılı Kanunun 4 üncü maddesinin birinci fıkrasının (a) bendi kapsamında sigortalı olarak çalışmalarına imkan sağlanarak uygulama devam ettirilmiştir.
2527 sayılı Türk Soylu Yabancıların Türkiye’de Meslek ve Sanatlarını Serbestçe Yapabilmelerine, Kamu, Özel Kuruluş veya İşyerlerinde Çalıştırılabilmelerine İlişkin Kanun gereğince ülkemize çalışmaya gelen Türk soylu yabancıların 2008 yılı Ekim ayından önceki ve sonraki sigortalılıkları hakkında yukarıda belirtildiği şekilde işlem yapılacaktır.
Ülkemizle Sosyal Güvenlik Sözleşmesi Olan Ülke Uyruğunda Olup Ülkemize Gelerek Çalışanlar
Ülkemizin diğer ülkeler ile yapmış olduğu ikili ya da çok taraflı sosyal güvenlik sözleşmelerinde, ülkemizdeki yabancı uyrukluların, Türk vatandaşları ile eşit sayılacağı hükmü yer almaktadır.
Buradan hareketle ikili ya da çok taraflı sosyal güvenlik sözleşmesi imzaladığımız ülke vatandaşları (Birleşik Krallık ve İsviçre sözleşmelerdeki özel hükümler sebebiyle hariç) ülkemizde çalışmaları halinde; vatandaşlarımızın tabi olduğu Sosyal Güvenlik Mevzuatına tabi olması gerekmektedir.
İkili ya da çok taraflı sosyal güvenlik sözleşmelerindeki hükümler gereğince, Türk soylu yabancılar dahil 2008 yılı Ekim ayı başından önceki ve sonraki sürelerde geldiği ülkelerde sigortalı olmayıp ülkemizde çalışanlar hakkında;
- Ülkemizle ikili sosyal güvenlik sözleşmesi yapılmış ülkelerden Birleşik Krallık ve İsviçre vatandaşları hariç sosyal güvenlik sözleşmesinin yürürlük tarihinden, sözleşmenin yürürlük tarihinden sonra çalışmaya başlayanlar hakkında ise çalışmaya başladıkları tarihten itibaren tüm sigorta kolları uygulanacaktır.
- Türkiye’de istihdam edilen İsviçre vatandaşları ile daimi ikameti Birleşik Krallık olup Türkiye’de istihdam edilen Birleşik Krallık vatandaşları hakkında kısa vadeli sigorta kolları ile genel sağlık sigortası (APHB/MPHB'de 39 belge türü) uygulanacak olup, birimlerimize ayrıca talepte bulunulması halinde haklarında uzun vadeli sigorta kolları (APHB/MPHB'de 20 belge türü) uygulanacaktır.
Ancak talepte bulunmadıkları halde haklarında uzun vadeli sigorta kolları kapsamında hizmet bildirildiği tespit edilenlerin bu hizmetlerinin irade beyanı kabul edilerek malullük, yaşlılık ve ölüm sigortaları kapsamında hizmet olarak kabul edilmesi gerekmektedir.
- İngiltere ve İsviçre vatandaşlarından sonradan Türk vatandaşı olanlar da vatandaşlığa geçtikleri
tarihten itibaren Ülkemiz sosyal güvenlik mevzuatına tabi olacaklardır.
- Ülkemize gelerek üniversitelerde çalıştırılan yabancı uyruklu öğretim elemanları hakkında yukarıda belirtilen maddelerdeki hususlara göre işlem yapılacaktır.
Söz konusu Genel yazıya ulaşmak için tıklayınız.
Saygılarımızla.
Esas Bağımsız Denetim S. M. Mali Müşavirlik A. Ş.